Historia Szkoły

Powstanie Szkoły Podstawowej w Tychowie i jej początki

 

Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Tychowie istnieje już ponad 70 lat. Jest to etap dziejów szkoły, w trakcie którego pracowało w niej wielu nauczycieli i uczyło się kilkadziesiąt roczników uczniów. Najtrudniej jest sięgnąć do początku szkoły, ponieważnie ma zbyt wielu dokumentów archiwalnych.

Pierwsze szkoły polskie na ziemi koszalińskiej powstawały na nowo w czasie działań wojennych, w miarę wyzwalania poszczególnych powiatów, np. już w marcu 1945 roku działały 4 szkoły w powiecie złotowskim. Napływająca wiosną 1945 r.,
na teren powiatu białogardzkiego, ludność polska zajęła się między innymi zabezpieczaniem i organizowaniem placówek szkolnych i kulturalnych. Organizację szkolnictwa podjęła niewielka grupa nauczycieli z inspektorem szkolnym Czesławem Woydyną, który objął stanowisko inspektora w kwietniu 1945 roku. Natomiast już w maju tegoż roku został zorganizowany Inspektorat Szkolny w Białogardzie, w którego działaniu znalazła się gmina Tychowo. Zaczęto dbać o edukowanie dzieci
i młodzieży.

Władze terenowe zostały zobowiązane do stworzenia sieci szkół, która zapewniłaby każdemu dziecku możliwość ukończenia 7-klasowej szkoły o pełnym programie. Wymagało to posiadania obiektów szkolnych i kadry nauczycielskiej. Mimo wielu trudności w maju 1945 roku zostały zainaugurowane zajęcia w Szkole Podstawowej w Białogardzie, a w następnych dwóch miesiącach w 6 kolejnych szkołach. Wśród nich była szkoła w Tychowie, na której budynku w lipcu 1945 roku zawisła biało-czerwona flaga. Była to niewątpliwie wielka i podniosła chwila, która zapisała się w sercach mieszkańców Tychowa.

Wśród osiedleńców - czytamy w zapiskach prowadzonych przez pierwszego nauczyciela w Tychowie, E. Zajączkowskiego -
w dniu 28 lipca 1945 r. nastąpiło wielkie wzruszenie, ponieważ dnia tego po raz pierwszy zawisła flaga biało-czerwona
na tutejszym budynku szkolnym, w którym przed kilku jeszcze miesiącami uczyły się niemiecki dzieci". 

Pierwsze szkoły uruchamiano spontanicznie, głównie powstawały z inicjatywy nauczycieli wspieranych materialnie
przez miejscową ludność, w trudnych warunkach.

Do szkoły początkowo uczęszczali wyłącznie mieszkańcy Tychowa. Pierwsza, najstarsza szkoła swoją siedzibę miała
w budynku, który pochodził z XIX wieku, zlokalizowanym przy ul. Wolności 15, gdzie mieściła się duża sala lekcyjna oraz mieszkanie kierownika szkoły. Z końcem XIX wieku do użytku oddana została nowa szkoła przy ulicy Bobolickiej i do tej szkoły uczęszczały już nie tylko dzieci z Tychowa, ale również Trzebiszyna, Dobroch i Bąbnicy (dzisiaj ulica Dębowa). W budynku tym znajdowało się sześć klas położonych na dwóch kondygnacjach i mieszkanie woźnego. W Tychowie dawniej była tylko szkoła podstawowa, chcąc posiadać świadectwo maturalne trzeba było uczęszczać do Białogardu.

Ówczesna szkoła mieściła się w gmachu dawnej szkoły niemieckiej przy ulicy Bobolickiej 54. Posiadała izby lekcyjne
oraz była dobrze wyposażona w sprzęt szkolny, ale uboga w pomoce naukowe. Pierwszy kierownik szkoły w Tychowie pisze:

Stan budynku był średni uszkodzony, a mianowicie brakowało szyb w oknach poszczególnych klas, wstawiono
je prowizorycznie. Ławki były dobre, natomiast brak było całkowicie pomocy naukowych.

Po dokonaniu drobnych remontów i napraw, 30 lipca 1945 roku, szkoła rozpoczęła swoją działalność. W tym dniu w ławkach zasiedli pierwsi uczniowie. Szkoła nosiła imię Adama Mickiewicza. Pierwsze wzmianki o zaistniałym fakcie odnotowano
w latach 40-tych XIX wieku, w latach kolejnych, 50-tych, szkoła nie posiada już żadnego patrona - jest Szkołą Podstawową
w Tychowie.

W roku szkolnym 1944/45, który w Tychowie trwał od 30 VII do 15 VIII 1945 r. uczyło się 23 dzieci. Natomiast kadrę stanowili: kierownik szkoły Emil Zajączkowski oraz nauczycielka Wieńczysława Szlązakowa, która rozpoczęła pracę 2 VIII 1945 r.

Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Tychowie była jedyną czynną wówczas szkołą na terenie gminy, choć w samej gminie znajdowały się także inne szkoły. Jednoklasową szkołę, przy ul. Wolności, zajęła milicja, organizując w tym miejscu posterunek. W obszarze gminy Tychowo znajdowało się kilka nieczynnych szkół, m.in.: 2-klasowa w Drzonowie, 3-klasowa
w Warninie oraz 1-klasowe w Borzysławiu i Łubiance. W następnym roku szkolnym na terenie gminy działały już trzy szkoły:
7-klasowa w Tychowie z 36 uczniami w klasach I-V; 5-klasowa w Kowalkach, do której uczęszczało 44 uczniów (klasy I-IV)
i w Warninie, gdzie 31 uczniów uczęszczało do klas I-IV. W Tychowie uczyło 2 nauczycieli, w pozostałych szkołach
po jednym.

Nowy rok szkolny 1945/46 rozpoczęto 4 września przy ilości uczniów 36. Dzięki zainteresowaniu się Inspektora Szkolnego Woydyny Czesława szkołami powiatu białogardzkiego, a szczególnie werbowaniem nauczycielstwa, szkoła nasza otrzymała
1 grudnia 1946 r. trzecią siłę nauczycielską w osobie ob. Gęsińskiej Marii. Szkoła otrzymała nową siłę pedagogiczną, natomiast dzieci prezenty w postaci zeszytów i ołówków.

 

Poniższy obrazek przedstawia fotografię sali gimnastycznej Szkoły Podstawowej
w Tychowie mieszczącej się jeszcze przy ulicy Wolności:

Sala gimnastyczna oddana do użytku w 1924 r.

Źródło: http://krzkp.tychowo.pl/index.php/13-historia (stan: 02.01.2016 r.)

 

Głównym problemem nurtującym władze oświatowe był brak nauczycieli. Napływ nauczycieli repatriantów był mniejszy niż się spodziewano. Podjęto nawet w kuratorium sprawę możliwości poprawy sytuacji oświaty poprzez komasację szkół, jednak nie było to rozwiązanie dające się zastosować na szerszą skalę. Na przeszkodzie stawał nie tylko brak bezpieczeństwa, ogromne trudności komunikacyjne, ale także przyzwyczajenie ludzi do posiadania szkoły jak najbliżej miejsca zamieszkania.

Istniało wiele powodów, dla których nauczyciele nie podejmowali pracy na wsi.
Zły stan lokalowy, słabe wyposażenie szkół, brak mieszkań dla nauczycieli czy też niewielkie zagęszczenie ludności i wątła aprowizacja nie zachęcała belfrów do podejmowania pracy na wsiach. Tychowo jednak stawało na wysokości zadania i starano się, aby młodzież nie odstawała od miejskich uczniów. Kierownik tychowskiej szkoły pisze:

W dniu 28 czerwca zakończono rok szkolny 1946/47. Impreza odbyła się uroczyście. Na program złożyło się przemówienie zaproszonych gości: wójta tutejszej gminy
ob. A. Żurawskiego, prezesa koła rodzicielskiego ob. Krzymińskiego, proboszcza tutejszej parafii ks. Z. Szelążka
oraz przedstawiciela Powiatowej Rady Narodowej w Białogardzie.
Na program rozrywkowy imprezy złożyły się: lekcja pokazowa z historii w klasie VI, przeprowadzona przez nauczycielkę
W. Szlązakową, okolicznościowe deklamacje i śpiewy chóralne. Na zakończenie imprezy pożegnano uczniów kończących siódmą klasę, wręczając im wraz ze świadectwem książki zakupione przez koło rodzicielskie.

Bez wątpienia, funkcja szkoły w tych czasach była właściwa, o czym świadczyć mogą liczne zapisy mieszkańców w księdze pamiątkowej oraz odzwierciedlenia w księdze pamiątkowej licznych, ważnych wydarzeń w środowisku. W kronice szkoły znajdujemy również zapis, iż na terenie szkoły działały organizacje szkolne takie, jak samorząd, Polski Czerwony Krzyż oraz Związek Harcerstwa Polskiego.

Kolejne lata przyniosły otwarcie na terenie gminy następnych szkół. W roku szkolnych 1948/49 funkcjonowało już 9 szkół zatrudniających 13 nauczycieli, a 41 oddziałach uczyło się 438 uczniów. W roku szkolnym 1959/60 do placówki w samym Tychowie uczęszczało 396 uczniów, których nauczało i wychowywało 11 nauczycieli.

Tychowska szkoła rozwijała się bardzo szybko, następowały liczne zmiany. Kolejne znaczące zmiany w szkole odzwierciedlają strony kroniki w dziesięć lat później. Z zapisu
w tejże kronice dowiadujemy się, że rok szkolny 1960/61 rozpoczęto z 14 siłami pedagogicznymi, w 15 oddziałach przy liczbie uczniów 468.

Nauka szkolna rozpoczęła się w szkole odnowionej. Odbywa się nadal na dwie zmiany. Prócz tego są wynajęte dwie sale zastępcze w pałacu przy PGR Tychowo oddalonym od szkoły na 800 m. Uczą się tam dwie klasy IV, klasa III  oraz Ib.

(…) Szkoła zaopatrzona jest w ważniejsze pomoce naukowe, brak jest natomiast sprzętu gimnastycznego. Szkołą nie posiada sali gimnastycznej ani pracowni prac ręcznych. W szkole czynnych jest 6 sal lekcyjnych.

Wiadomo, że rozwój szkolnictwa podstawowego uwarunkowany był posiadaniem odpowiedniej bazy lokalowej. Nowe izby lekcyjne uzyskiwano w tym czasie głównie przez remont zniszczonych w czasie wojny budynków szkolnych, które dzięki milionowym nakładom odrestaurowano dla potrzeb szkolnictwa podstawowego. Budowanie nowych szkół napotykało duże trudności. Brakowało w Koszalińskiem biur projektowych i przedsiębiorstw, które mogłyby podjąć się tak poważnych przedsięwzięć inwestycyjnych.

Przejmowano również od instytucji i osób prywatnych wiele budynków, które po wyremontowaniu i zagospodarowaniu przekazywano do dyspozycji szkolnictwu podstawowemu.

Nadal jednak głównym problemem była zbyt mała ilość budynków, które można było by przeznaczyć na szkoły. Ogromną rolę w procesie intensyfikacji budownictwa szkolnego odegrała uchwała Sejmu z dnia 25 lutego 1956 r. w sprawie uczczenia Tysiąclecia Państwa Polskiego budową tysiąca szkół. Wszystkie środowiska: robotnicy, chłopi, pracownicy umysłowi, rzemieślnicy, przedstawiciele wolnych zawodów oraz młodzież szkolna ze zbiórki makulatury, złomu, runa leśnego, prac wykopkowych oraz przedstawiciele Polonii świadczyły na Szkolny Fundusz Budowy Szkół. Kilka instytucji i przedsiębiorstw wzięło udział w budowie "Tysiąclatek" finansując inwestycje w części lub w całości.

Społeczność tychowska nie licząc na datki, sama aktywnie włączyła się w zbiórkę pieniędzy na powstanie nowej placówki. Intensywnie pracowali nauczyciele, jak również dziatwa szkolna. Wszystkim zależało na nowej placówce, gdyż ta, w której aktualnie pobierano naukę była zbyt mała, ciasna, a nauka odbywała się w systemie dwuzmianowym:

Nauczyciele Tychowa masowo włączają się do rzuconego przez Władysława Gomułkę hasła: Tysiąc szkół na tysiąclecie.
Nie szczędząc swych sił, zbierają pieniądze ze swego środowiska. Dzięki temu gromada Tychowo osiągnęła 80% przewidzianego planu".

Okres planu pięcioletniego (1966-1970) cechował dalszy intensywny rozwój budownictwa szkolnego. Dzięki temu w roku 1968 w Głosie Koszalińskim można było przeczytać bardzo optymistyczną dla gminy tychowskiej notatkę:

Ponad 500 dzieci z Tychowa, pow. Białogard, otrzyma w przyszłym roku piękną nową szkołę. Kołobrzeskie Przedsiębiorstwo Budowlano-Montażowe kończy pracę przy budowie szkoły. W nowym budynku - poza 12 izbami lekcyjnymi - będzie również stołówka, biblioteka
z czytelnią, świetlica, gabinet lekarski oraz pracownia do zajęć technicznych dla chłopców i dziewcząt. Wokół szkoły zostaną urządzone boiska sportowe i ogródki biologiczne. 

Dalej w kronice wyczytano, iż istotnie, 1 października 1969 roku nastąpiło uroczyste otwarcie nowego budynku przy ulicy Dworcowej, w którym mieściła się szkoła.

Rozpoczęcie nowego roku szkolnego nastąpiło dnia 1 IX 1969 roku, ale nie ta data pozostawiła trwały ślad w pamięci wielu istot.

Dzień 1 IX to wprost data historyczna - jest nowa szkoła, na którą wszyscy czekali
z upragnieniem. Stanął piękny budynek, który na tle miejscowości wyróżnia się swoją okazałością.

Wnętrza przestrzenne, jasne, lśniące czystością. System klasopracowniczy. Niektóre pracownie wspaniale wyposażone, szczególnie fizyko-chemiczna i zajęć praktyczno-technicznych.

 Placówka posiadała wystarczającą liczbę pomieszczeń, by przyjmować uczniów
ze szkół, które w wyniku zmian organizacyjnych w szkolnictwie zamykano lub obniżano stopień organizacyjny. W wyniku takich zmian w roku szkolnym 1971/72 do Tychowa przyłączono dotychczasową szkołę w Borzysławiu, a w następnym roku przyjęto uczniów z klas V-VIII z Warnina.

Poza sytuacją lokalową zmieniła się również sytuacja kadrowa. Na przestrzeni 25-lecia uległa ona w powiecie białogardzkim radykalnym zmianom, zarówno ilościowym, jak również jakościowym. W 1945 roku na tym terenie podjęło pracę 34 nauczycieli, spośród których tylko 16 posiadało właściwe kwalifikacje. W latach kolejnych wraz ze wzrostem punktów szkolnych wzrastała również liczba nauczycieli. W roku szkolnym 1946/47 pracę podjęło 146 nauczycieli, w tym 57 było bez wymaganych kwalifikacji nauczycielskich.
Ze względu na brakujących wykwalifikowanych nauczycieli w skali krajowej, a w szczególności w powiecie białogardzkim
i województwie, w lutym 1946 r. zorganizowano sześciomiesięczny wstępny kurs pedagogiczny dla osób chcących podjąć pracę w zawodzie nauczyciela. Pierwszych 44 absolwentów tego kursu podjęło pracę już w 1947 roku. Natomiast w roku następnym zatrudniono w szkołach 180 nauczycieli w 96 szkołach, spośród nich aż 93 osoby nie posiadały wymaganych kwalifikacji. Dopiero lata sześćdziesiąte przyniosły zmianę. Liczba niewykwalifikowanych nauczycieli malała, wrastała natomiast liczba osób posiadających ukończone studia wyższe bądź studium nauczycielskie.
W Tychowie na 16 zatrudnionych nauczycieli 11 posiadało studium nauczycielskie,
co stanowiło około 70%. Pozostali z nich posiadali wymagane średnie wykształcenie pedagogiczne, jedna osoba kontynuowała studia.

Reasumując, kadra nauczycielska szkoliła się, nabywała kwalifikacje, aby móc sprostać wymaganiom społeczeństwa
oraz władzy lokalnej.

 

Szkoła Podstawowa w Tychowie jako Zbiorcza Szkoła Gminna

 Od 1 IX 1973 roku szkoła w Tychowie przekształciła się w  Zbiorczą Szkołę Gminną (ZSG) w Tychowie, którą zarządzał doświadczony pedagog Tadeusz Bodzioch. ZSG stała się koordynatorem pracy wszystkich placówek dydaktyczno-wychowawczych mieszczących się w gminie Tychowo. Na sieć Zbiorczej Szkoły Gminnej w Tychowie składała się szkoła bazowa w siedzibie gminy z oddziałami klas I-VIII oraz punktami filialnymi z ciągami klas I-VI (Doble, Kikowo, Pobądz, Warnino), które znajdowały się w odległości 3-15 km od ZSG. Do szkoły przynależał również oddział klasy uzawodowionej
i specjalnej. Powyższa placówka posiadała 23 pełnozatrudnionych nauczycieli, w tym trzech nauczycieli kadry kierowniczej.

Początkowo w skład nowego oświatowego organizmu wchodziły dwie 8-klasowe szkoły, dwie z klasami I-VI, trzy punkty filialne oraz jedno przedszkole typu miejskiego w Tychowie i trzy zakładowe przedszkola.

Szkoły filialne obejmowały jedynie odziały I-IV bądź I-VI. W skutek małej liczby uczniów uczęszczających do poszczególnych oddziałów, szkoły te były stopniowo likwidowane, a uczniowie przenoszeni byli do szkoły w Tychowie. Skutkowało
to zmniejszeniem ilości szkół działających na terenie gminy.

W szkołach zbiorczych prowadzono ożywioną działalność młodzieżową, działały różnorodne koła zainteresowań i organizacje młodzieżowe.

Rok szkolny 1978-79 był wielkim wydarzeniem w szkolnictwie polskim. Uczniowie rozpoczynający naukę w tymże roku mieli ją kończyć w szkole dziesięcioletniej, tzw. "dziesięciolatce". Warunki ku temu mieli wyśmienite, bardzo dobrze wyposażone klasy oraz sprzęt pomocny podczas zajęć lekcyjnych. W kronice szkolnej czytamy:

W tym roku naukę rozpoczynają uczniowie, którzy będą się uczyć w dziesięciolatce.

(…) Nasze maluchy uczą się w bardzo dobrze wyposażonej klasie. Jest ona obstawiona dookoła małymi, jasnobrązowymi szafkami, w których pierwszoklasiści zostawiają książki, przybory, rozpoczęte race, rysunki, itp. Nie siedzą w ławkach, lecz przy stolikach dostosowanych do ich wzrostu. Jest również piękny telewizor, radio, adapter, magnetofon i rzutnik. Trzeba przyznać, że w bardzo dobrych warunkach zaczynają naukę pierwsi adepci szkoły dziesięcioletniej.

Jednak szkoła dziesięcioletnia nigdy nie została całkowicie wdrożona, ponieważ uczniowie kończyli nadal osiem klas szkoły podstawowej.

 W 1984 likwidowano Zbiorcze Szkoły Gminne, a powołano do życia Inspektoraty Oświaty i Wychowania. Szkoła w Tychowie stała się równorzędną placówką z pozostałymi, mieszczącymi się na terenie gminy.

W tymże roku próbowano nadać szkole patrona, którym miał zostać Władysław Gomułka, ale projekt ten pozostał stanowczo odrzucany przez Radę Pedagogiczną.

Wiele lat później, około 2000 roku, w Kronice Szkoły Podstawowej w Tychowie w latach 1945-68 znaleziono informację stanowiącą o tym, że szkoła posiadała już wcześniej patrona i był nim wieszcz Adam Mickiewicz. Postanowiono przywrócić placówce dawne imię, co finalnie nastąpiło dopiero 7 lat później.

Od 1 września 1999 roku na podstawie Uchwały Rady Gminy w Tychowie (nr V/46/99), z dnia 12 marca 1999 roku, Szkołę Podstawową w Tychowie przekształcono ze struktury klas I-VIII na strukturę szkoły klas I-VI. Zgodnie z uchwałami podjętymi tegoż dnia utworzono gimnazjum, na bazie istniejącej tychowskiej szkoły podstawowej, do którego uczęszczać miały dzieci kończące sześcioletnią szkołę podstawową i zamieszkujące miejscowości wchodzące w skład obwodów szkolnych szkół podstawowych mieszczących się na terenie gminy Tychowo. Początkowo uczniowie uczęszczający do gimnazjum naukę pobierali w budynku szkoły podstawowej. Rok 2003 był przełomowy, wówczas młodzież gimnazjalna mogła zacząć naukę
w nowo wybudowanym obiekcie.

Stopniowo zaczęto likwidować mniejsze i nierentowne szkoły na terenie gminy.
W 2003 roku istniały jedynie 4 szkoły. Znajdowały się one w następujących miejscowościach: Tychowo, Dobrowo, Kowaliki
i Osówko.

 

W tabeli poniżej przedstawiono miejscowości podległe do wyżej wymienionych szkół podstawowych.                                                                                                               

Wykaz szkół podstawowych w gminie Tychowo wraz z podległymi do nich miejscowościami
(przed reorganizacją oświaty).

 

Niestety, w 2003 roku zlikwidowane zostały kolejne szkoły, zlikwidowano Szkołę Podstawową w Osówku i Szkołę Podstawową Kowalkach, a tamtejszych uczniów przeniesiono do Szkoły Podstawowej w Tychowie.

5 września 2003 roku odbyło się uroczyste otwarcie nowego budynku tychowskiego gimnazjum, co znacznie polepszyło sytuację lokalową uczniów szkoły podstawowej oraz skróciło czas lekcji (do tej pory nauka odbywała się w systemie dwuzmianowym).

6 czerwca 2007 roku tychowskiej Szkole Podstawowej nadano imię Adama Mickiewicza, który od samego początku towarzyszył placówce jako jej patron. W lokalnym miesięczniku, Tychowskich Wieściach, można było przeczytać
o tym podniosłym wydarzeniu, do którego przygotowywano się wiele lat:

6 czerwca 2007 roku w Szkole Podstawowej w Tychowie odbyła się uroczystość nadania imienia naszej placówce.

Po ponad 50-ciu latach patron naszej szkoły Adam Mickiewicz wrócił na swoje miejsce.[3]

Obecnie Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza jest instytucją oświatowo-wychowawczą, która zajmuje się wychowaniem
i kształceniem dzieci.

W grudniu 2016 r. Sejm przyjął projekt reformy oświaty, który zakładał m.in. likwidację gimnazjum i powrót do ośmioletniej szkoły podstawowej. W związku z tym od 1 września 2017 r. formalnie uległo likwidacji Gimnazjum im. Jana Pawła II w Tychowie (pozostały jedynie klasy II i III gimnazjum), a wszyscy uczniowie uczą się aktualnie w Szkole Podstawowej im. Adama Mickiewicza
w Tychowie. Budynek szkoły znajduje się przy ulicy Dworcowej 11.

Oprac. mgr Renata Chwała

 

            Tabela zamieszczona poniżej zawiera liczbę nauczycieli oraz uczniów w poszczególnych latach działalności Szkoły Podstawowej im. Adama Mickiewicza
w Tychowie.